Verspreiding en bestrijding van malaria

Malaria is met honderdduizenden doden per jaar één van de belangrijkste infectieziekten van deze tijd. Het wordt veroorzaakt door een eencellige parasiet, Plasmodium falciparum. Deze dodelijke parasiet wordt door besmette muggen aan mensen doorgegeven als ze steken, maar om de levenscyclus van Plasmodium rond te maken moeten besmette mensen vervolgens ook weer muggen infecteren. 

Epidemioloog Teun Bousema onderzoekt op meerdere manieren hoe de verspreiding van Plasmodium plaatsvindt. De parasiet blijkt bijvoorbeeld de verhouding tussen mannetjes- en vrouwtjesparasieten aan te kunnen passen om de verspreidingskansen te verhogen. Maar Bousema kijkt ook naar de mens: wat zijn de effecten van medicijnen, en maakt het nog uit wanneer iemand die geïnfecteerd is start met de medicatie? 

Bousema heeft een goed oog voor detail. Waarom worden sommige mensen in een dorp veel vaker ziek dan anderen? Het blijkt dat niet alleen beschermingsmaatregelen daarbij van belang zijn, maar bijvoorbeeld ook genetische aanleg en het microklimaat in en om hun huis. Hij ontdekte ook dat niet iedereen die besmet is de parasiet goed kan doorgeven aan muggen. Ongeveer één op de twintig mensen in malariagebieden vertoont een immuunreactie die Plasmodium onschadelijk maakt in de mug die hen steekt. Bousema probeert te ontrafelen hoe deze afweerreactie verloopt en welke eiwitten van de parasiet hier gevoelig voor zijn. Deze kennis zou de basis kunnen vormen van een vaccin dat de levenscyclus van malaria onderbreekt.