Nieuws

Laudatio Caroline Klaver
mei 31, 2016

Laudatio Caroline Klaver

Deze laudatio is uitgesproken tijdens de uitreiking van de Ammodo KNAW Awards in 2015.

Dames en heren,

Oogziekten worden de komende jaren in hoog tempo belangrijker: nu al zijn er in ons land 350 duizend blinden en slechtzienden, en door de vergrijzing zullen dat de komende jaren nog veel meer worden. Caroline Klaver is in Nederland en daarbuiten een drijvende kracht achter onderzoek naar de diepere oorzaken van de meest voorkomende van die oogafwijkingen.

Klaver is een allesdoener. Ze voert als oogarts zelf staaroperaties uit, en ze is nauw begaan met het uiteindelijk verbeteren van de uitkomst voor patiënten. Maar haar route voert via fundamenteel werk aan bijvoorbeeld muizen en zebravissen en grootscheeps epidemiologisch onderzoek.

Jarenlang werkte ze in de Verenigde Staten, maar ruim tien jaar geleden keerde ze terug naar Nederland. Vanuit Rotterdam leidt ze internationaal onderzoek naar de invloed van zowel de genen als de omgeving op vier belangrijke afwijkingen: bijziendheid, leeftijdsgebonden maculadegeneratie, retinale dystrofie en glaucoom, ook wel ‘groene staar’ genoemd.

Ze doet mee aan brede cohortstudies zoals The Rotterdam Study en Generation R, en zette daarnaast eigen epidemiologische onderzoeken op. Ze nam bovendien het initiatief tot een groot internationaal onderzoeksconsortium, genaamd ‘CREAM’, dat onderzoek deed naar bijziendheid.
Onder leiding van Klaver verzamelde het CREAM-consortium gegevens over het DNA en de brilsterkte van meer dan 45 duizend Europeanen en Aziaten. Dat werk maakt zonneklaar dat bijziendheid sterk erfelijk is: liefst 80 procent van de Aziaten is bijziend, tegenover één op de drie Nederlanders.

Mede dankzij Klaver zijn nu al ruim honderd genen geïdentificeerd die het risico op bijziendheid verhogen. Maar de omgeving beïnvloedt dat geërfde risico: kinderen en pubers die veel lezen blijken meer kans te lopen op bijziendheid, terwijl kinderen die veel buiten spelen een kleinere kans lopen. Vooral in Azië blijkt een hoge opleiding een risicofactor.

Klavers fundamentele werk gaf ook baanbrekende inzichten op het gebied van maculadegeneratie, een ernstige leeftijdsgebonden oogziekte. Klaver vond als eerste een gen dat de kans op maculadegeneratie verhoogt, en sindsdien werden door andere onderzoekers nog tientallen andere genen gevonden. Tegelijk toonde ze aan dat leefstijlfactoren als roken, ongezonde voeding en weinig beweging het genetische risico sterk kunnen verhogen.
De adviescommissie was onder de indruk van de manier waarop zij in haar werk belangrijke bruggen slaat tussen aan de ene kant fundamenteel onderzoek en aan de andere kant de klinische praktijk. Graag vraag ik uw hartelijke applaus voor Caroline Klaver, winnaar van een Ammodo KNAW Award voor Biomedical Sciences!